XIII EDYCJA
Hasłem „Filozofia–Kultura–Nauka” chcielibyśmy zainspirować do namysłu i dialogu nad trzema obszarami ludzkiej aktywności i ich wzajemnymi relacjami: problemami, napięciami i perspektywami jakie stwarzają.
Filozofia, kultura i nauka stanowiły dawniej jedną dziedzinę. Miało to miejsce wtedy, kiedy pierwsza z nich zawierała w sobie pozostałe. Jeśli coś wpisywało się w treści filozofii, było jednocześnie w najwyższym stopniu i kulturą i nauką. Z czasem sytuacja ta uległa przekształceniom i współcześnie dziedziny te bywają rozważane z osobna. Podobne ich traktowanie niekoniecznie dowodzi postępu wszystkich z nich, ale jest znamieniem pewnego osłabienia, dzięki któremu filozofia stała się mniej pojemna, kultura łatwo dostępna, a nauka odizolowana.
Już w XVIII wieku niemiecki filozof, Johann Herder wyraził myśl: „Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura”. A przecież słowo to ma swoją historię: po raz pierwszy w znaczeniu zbliżonym do tego, które dominuje obecnie, użył go Cyceron w Rozmowach tuskulańskich. Od tej pory „kultura” (łac. cultura) przestała funkcjonować jako techniczny termin z dziedziny rolnictwa, a zaczęła się kojarzyć „z uprawą dusz”. Zdawać by się mogło, że „kultura“ jest pojęciem szerszym od „nauki“ i „filozofii“, a nawet zawiera je w sobie. Nie jest to jednak jedyna perspektywa, z której można ująć stosunek tych trzech niezwykle ważnych dla człowieka fenomenów.
Jeśli szczególną rolę przypiszemy właśnie nauce, uznając, że na przykład zdetronizowała ona filozofię (nie mówiąc o teologii), to dojdziemy do uznania, że to jej winna przypaść rola wiedzy ukierunkowującej ludzkie zachowania, czyli że nauka winna stać się siłą sterującą kulturą. Jeśli jednak pierwszeństwo w konstelacji: filozofia, kultura, nauka, zostanie przyznane kulturze, to możemy stwierdzić, że jest ona czymś pierwszym w stosunku do filozofii i w stosunku do nauki, przy czym zarówno sama kultura, jak też nauka i filozofia (jako wytwory „produkcji kulturalnej”) zostają zrelatywizowane do warunków historycznych czy warunków społecznych, poza które nie sposób już wykroczyć.
Można również powstrzymać się od chęci podporządkowania dwóch z tytułowych dziedzin aktywności, którą uznamy za najbardziej podstawową. Zamiast tego możemy dążyć do naświetlania wspólnych podstaw dla wszystkich trzech dziedzin. Do roli takiej podstawy mogą pretendować logika i metodologia, które leżą u podstaw filozofii i nauki a skoro tak, to również u podstaw ogólnie rozumianej kultury (nie na próżno mówi się np. o kulturze logicznej bądź o logicznej intuicji twórców kultury). Whitehead postrzegał matematykę i muzykę za dwa przejawy najwyższego geniuszu człowieka. Podstawmy za matematykę logikę (wszak razem z Russellem wierzyli, że matematykę da się sprowadzić do logiki) a za muzykę kulturę (małe rozszerzenie). Okaże się wówczas, że logika i metodologia są ściśle związane z filozofią, kulturą i nauką.
XIII Łódzkie Warsztaty odbędą się w dniach 19-21.05.2023 r. w formie hybrydowej.
REJESTRACJA
Zgłoszenia na konferencję przyjmowane są do do 24 kwietnia b.r.
Link do wydarzenia na Facebooku: https://t.ly/rr_V
Strona organizatorów: https://t.ly/e3KnV