Inicjatywa umieszczenia tablicy pamiątkowej na fasadzie kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 29 w Łodzi, narodziła się podczas prac Archiwum Sybiraków UŁ i konsultacji z osobami zainteresowanymi upamiętnieniem działalności Państwowego Urzędu Repatriacyjnego.
Jak wskazuje Archiwum Sybiraków UŁ:
Ludzie ci nieśli pomoc humanitarną ogromnej liczbie obywateli polskich, którzy po II wojnie światowej wracali bądź przyjeżdżali w nowe granice Polski, albo przesiedlali się z jej centralnych części na Ziemie Zachodnie i Północne. PUR organizował i prowadził punkty etapowe schroniska, ambulatoria i wydziały osiedleńcze. Rozdzielał odzież, wydawał posiłki, udzielał pomocy medycznej, organizował akcję osadniczą. Pracownicy PUR wystawiali zaświadczenia uprawniające do poruszania się koleją i następnie otrzymania przydziałów koniecznych do zagospodarowania się na nowym miejscu. Z przekazów źródłowych wynika, że pomoc udzielana przez PUR wprawdzie bywała niewystarczająca, a na pracowników tej instytucji rozżaleni ludzie wnosili skargi, ale generalnie ta instytucja dobrze zapisała się w najnowszych dziejach Polski.
Dr Wojciech Marciniak zaznacza jednocześnie że:
Wśród załogi PUR zdarzały się osoby nieuczciwe, ale większość ofiarnie pomagała swoim rodakom. Wnoszone skargi czasem były uzasadnione, a czasem wynikały np. z emocji ludzi wycieńczonych drogą i przeżyciami wojennymi. W jego historii są i karty dotyczące wysiedlania Niemców i akcji "Wisła", ale generalnie w tych wydarzeniach pracownicy PUR uczestniczyli jako wsparcie humanitarne.
Archiwum Sybiraków UŁ
Archiwum Sybiraków powstało w wyniku porozumienia pomiędzy Wydziałem Filozoficzno-Historycznym UŁ a Oddziałem w Łodzi Związku Sybiraków, zawartego 21 listopada 2018 r. Dotyczy ono przekazania społeczności akademickiej zasobów Komisji Historycznej Związku Sybiraków w Łodzi. Są to przede wszystkim wspomnienia i relacje osób deportowanych w głąb ZSRR w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu. Archiwum Sybiraków stawia sobie za cel katalogowanie, opracowywanie i udostępnianie szerokiemu odbiorcy tego unikatowego zbioru, na który składają się teczki ze wspomnieniami byłych zesłańców, nagrania oraz ikonografia. Dokumentowanie przeżyć obywateli polskich represjonowanych przez ZSRR ma w Instytucie Historii UŁ już bardzo długą (trzydziestoletnią!) tradycję. W Archiwum Sybiraków znajdują się bowiem materiały zgromadzone zarówno przez członków Związku Sybiraków, jak i przez pracowników i seminarzystów Katedry Historii Europy Wschodniej UŁ, którzy pod kierunkiem dr. hab. Albina Głowackiego, prof. UŁ przez wiele lat nagrywali i spisywali relacje świadków historii. Spora część archiwaliów łódzkich Sybiraków była od początku przechowywana w siedzibie tej Katedry, której pracownicy i seminarzyści przygotowali na jej bazie opracowania naukowe i prace dyplomowe. Niemalże wszystkie materiały wspomnieniowe, które weszły w skład zasobu Archiwum Sybiraków, zostały opisane przez Albina Głowackiego, a wykaz ten znajduje się na łamach rocznika „My, Sybiracy” w kolejnych odsłonach „Kartoteki relacji sybirackich w zbiorach Komisji Historycznej Oddziału Łódzkiego”.
Informacje: Archiwum Sybiraków UŁ